Ашикова Мерьем Къокъла

                         КЪОКЪЛА

                Ашикова Мерьем Арсен къызы

                     Октябрьское къасабасы 3-нджи умумтасиль  мектебининъ 4 сыныф талебеси.

Мен къокъла акъкъында тариф этмеге истейим. Бу элли йыллыкъ, дюльбер антерли, къувурчыкъ сачлы къокълачыкъ….Амма бираз тарихыны сизге бильдирейим.

1931 сенеси. Дуванкой Багъчасарй районы.

Зылханынъ анасы Аджире базардан болдургъан, амма эйи кейфнен кельген эди. Багъчаларында асралгъан мейвалар мувафакъиетнен сатылды. Бахшыш иле, анасы онъа кокъла кетирди. Бу къокъла, алты яшындаки Зылханынъ арзусы эди. Янъы къокъланынъ козьлери ачыла ве юмула эди. Зылханынъ бутюн къокълалары тобандан я да чувалдан эди. Бу анасынынъ бахшышы оларгъа ич те ошамай эди.

Зылха къокъланен ойнамагъа биле сакъына эди, чюнки къувурчыкъ сачларыны чекип чыкъармагъа я да антерини йыртмагъа къоркъа эди. Амма къокъланынъ янында эр вакъыт Решад къардашы булунмакъта эди. Решаднынъ эсас макъсады бу насыл олып бу къокъла озь козьлерини ача ве къапата бильмектир.

Экинджи куню Зылханынъ битасы къокъланы эвде сакъламагъа истеди, амма мердивеннинъ устюнде сурюнип, къокъланы чатлатты. Решад бу себептен пек къуванды, чюнки къокъланынъ козьлерини енгинликнен бакъып олды...

Аджире  Эдилерская 

Даирский Ислам Джелялович
Аджире Эдилерская баланен
1923 с.

Аджире  Эдилерская белли, зенгин Эдилерский къорантасында догъды. Дженк йыллары о, озь Зылха къызынен ве огълусынен Германиягъа тюшти, амма, языкъ ки, къыйын вакъыт олгъаны себебинден вефат этти.

Аджире Даирская , Энвер, Зылха, 1940 с.

 Германия. г. Корбах 1942 с.

         

Эдилерская-Исламова Зылха, 1950 с.

Йыллар кечти. Зылха бир къартбабадан озюне къокъла сатын алды. Бу къокъла, анасы онъа багъышлагъан къокълачыкъкъа  бензей эди. Зылха хатырлавгъа далды, балалыгъы акъылына тюшкен, о вакъыт олар эписи Къырымда яшай эдилер.

        Шимде исе Зылха бита 87 яшында. О, манъа озь балалыкъ акъкъында чокъ тариф эте. Бу битайчыкъ чокъ къыйынлыкълардан кечкен: эм дженк, эм ачлыкъ корьген. Языкъ ки, анасынынъ мезарына дува этип оламай, чюнки анасы Германияда джыйылды. Буны хатырлап, Зылха бита эр вакъыт агълай. 

    Коъкъланы исе Зылха бита манъа багъышлады.                                   Мен исе бу икяени озь балачыкъларыма тариф этерим.

ариф этерим

"Аиле дегерликлери - халкхнынъ тёкюнмез, джанлы чокърагъы"

"Аиле дегерликлери - халкхнынъ тёкюнмез, джанлы чокърагъы"

Сакъ шеэри окъув тербиевий комплекс "Мектеб-лицей"нинъ талебелери Эльмаз Келямова ве Мавиле Неметуллаева тарафындан "Аиле дегерликлери" ярышына азырлангъан фильм. Рехбери - Зейнеб Рустемова.

Кечмишини унуткъаннынъ келеджеги олмаз

Умеров Джафер,  Мусаев Энвер,

Руководитель: Усеинова Д.А учитель Чистенского УВК I-III ступеней «школа-гимназия»

Кечмишини   унуткъаннынъ

келеджеги  олмаз

Битамнынъ багъшлагъан мирасы

Айше Аблаева- учащаяся Тургеневской общеобразовательной школы

победительница конкурса "Аиле дегерликлери-2010"

Бу тарих меним анамнынъ къартбабасы акъкъында

Меним адым Исмет.

Мен – В.Г. Короленко адына  2-джи  гимназиянынъ 5 -А сыныф талебесим

АД-2012с. (ХАТЫРА номинациясы)

Бу тарих меним анамнынъ къартбабасы акъкъында

Меним дедем Истанбулда догъгъан. Онынъ ады  Юлимас эфенди.  ХХ асырнынъ башында о Къырымгъа кельген медресе оджасы оларакъ.   О къырымтатар къызны пек севген ве онъа эвленген. Оларнынъ огълу - меним дедем Юсуф Кемал..

Кемал дедем – тюркиели, сюргюнлюк вакътында онъа Къырымда къалмагъа теклиф эткенлер, амма о къорантасынен  Узбекистангъа кеткен.

Весиле Усеинова

(фото ресимде онъ тарафта),

    Бараш коюнден, Кезлев янындан

Дедем ве онынъ аптеси 40 йыл корюшмегенлер…

Бу анамнынъ къартаналары

Ачлыкътан кътаргъан тёгеречиклер...

 Абляминова Зиде
Акимовка кою у.м. 5 сыныф талебеси
АД-2012 с.

Ачлыкътан кътаргъан тёгеречиклер...

Меним къартанамнынъ ады Менсултан Велиева. О 1920 сенеси дюньягъа кельген ве 1993 сенеси вефат этти. Къартанама бу капик шекилинде алтын тёгеречик онъынъ  анасы Насибе къартанайдан кечкен. Къартанамнынъ  анасы 1900 сенеси дюньягъа кельген. Насибе къартанама исе, бу дигерлик онъынъ анасындан кечкен.

Адети  - узьре эвельде къызлар озюне нишан шейлери: марама, явлукълар, эльбезлер ве дигер шейлер азырлагъанлар. Антер ве марамаларыны алтын йиплернен нагъышлагъанлар, феслерини, исе меним элимдеки киби алтын тёгеречиклернен безеткенлер. Бу тегеречикнинъ устюнде эки беттен араб язувлары бар. Четлеринде исе, чечеклер урулгъан.  Мен беллесем, бу язувлар дуаларнынъ айры къысымлары.

Бу тёгеречиклерден къартанамда бир дане дегиль, бир авуч шей эди. Сюргюнлик вакътында  къартанам,  балаларыны ачтан ольдюрмемек ичюн, бу тегеречиклерни ун, отьмек ве дигер ашайтларгъа денъиштирген. Къалгъаныны исе, олюминден алдын, бутюн къыз торунларына бирер дане тегеречик багъышлагъан. Ве эр бир торунында озь акъкъында бир мираз къалдыргъан.

Шимдики заманда феслерни  сары капик я да сары тюсте кягъытларнен безетелер. Эльбетте, эвельки заманда феслер къыйметлидже ве дюльбердже олгъанлар.

Мен эминим ки, биз яшлар бу дигерликлерни сакълап къалып яш несиллерге этиштирермиз. Ве бу дигерликлер акъкъында бир къач несилль дегиль де, чокъ-чокъ несиллер икяе этерлер.    

Къартанамдан къалгъан кумюш къушакъ.

Ильясова Назлы, 
Перекоп умумтасиль мектеби
АД-2012 с.

    

Къартанамдан къалгъан  кумюш къушакъ.

Рахметли къартбабам Эмирзак Элимдар 1940 сенеси 25 майыс куню Къырымнынъ Акъ-Мечеть районындаки Садырбагъай коюнде дюньягъа

 кельген. Онынъ анасы Теслиме къартанам къартдедемнинъ анасындан, яни озь къайнанасындан къалгъан кумюш къушакъны меним апчеме Иззетова Эргъувангъа, озь келинине, багъышлагъан, чюнки оларнынъ къоранталарында бойле адет олгъан.
Апчемнинъ айткъанларына коре, бу кумюш къушакънынъ даа зынджырда асылгъан къылычы (кинжал) бар экен, амма, афсуски, о, джоюлгъан.

Къартбабам Эмирзак Элимдар ве апчем Иззетова Эргъуван 1970 сенеси эвленгенлер ветойнынъ эртеси куню къартбабамнынъ анасы Теслиме къартанам, меним апчеме къайнанасындан къалгъан кумюш къушакъ-ны багъышлагъан.

Шимдики куньлери мен бу къушакънынъ саибим, чюнки мен анамнен бера-бер Эргъуван апчемнен бир эвде яшаймыз.

Къырымтатар тили ве эдебияты оджамыз, Эмиралиева Зульфие Иззетовна, тешкиль эткен миллий байрамларда мен бу къушакъны кием ве о, къартанамдан къалгъан шей, къартанамнынъ тюсю деп, гъурурланам.

 Апчемнинъ айткъанларына коре, торунларындан кимиси яхшы окъуп, онъа биринджи чевара багъышласа,о, шахсен озю, бу кумюш къушакъны, бизим аиле дигерлигимизни, онъа багъышлар.

Кумюш къушакъ

Джапаров Фикрет. 

Далекое умумтасиль мектеби. Черномор къасабасы

АД-2012 с.

Кумюш къушакъ

—Къырымтатар миллий ильванлар- лятифлиги, озьгюн орьнегинен айырылып тура. Мезкюр ильванларны шаркъий аньанелери излене, бедийлик  тарафындан исе олар текрарланмаз ве озьгюндир. Энъ кенъ къулланылгъан исе кумюш ильванлардыр, чюнки кумюш озь шифалы хасиетлери иле беллидир. Усталар къуюм ильванлары ималат вакътында къыйметли маденлерни чешит усуллар иле ишлеп чыкъара: тёкмеджилик, дёгюлюв, къакъмаджылыкъ киби. Асырлар девамында куюмджы усталар эджатларнынъ аньанелерини зияде сакълай ве инкишаф эттире эдилер. Миллий ильванлар шекиль чешитлиги, ойма языларнен безетильгени иле, базыда арап сёзлери ве ибарелери де оюлып язылгъанынен ярашып фаркълана.

«Кумюш къушакъ»- бу меним айлемнынъ дегерлиги.

Бу къушакъ несильден –несильге  кадын тарафындан кече.Меним анама бу къушакъ битамдан къалды. Анам  къушакъны татама  тебрик этти. Шимди бу къушакъ татамда.