Асанова Айше ( г. Белогорск, 7 кл.)

   Асанова Айше 

Марамалар

 Эр бир инсан бутюн омюрини къорантада кечире. Башта ана-баба эвинде,сонъ исе озь аилесинде, сонъра исе,бельки, озь эвлятларынынъ аилесинде. Вакъыт кечкен сайын къоранта теркиби денъише,вазифелер, меджбуриет денъише,амма къорантадаки урф-адетлер ве дегерликлер денъишиксиз  къала. Биз «къоранта», «бирлик» сезлерининъ маналарыны сийрек тюшюнемиз. Амма дюнья бирлиги,укюмет бирлиги аиледеки бирликтен башлана. Къоранта - буюклер ве балалар ичюн севги мектеби. Къорантада адамлар айры ве текрарланмаз шахсиет олалар.

   Къырымтатарларнынъ урф-адетлеринден бириси-озь эджатларны,баба-деделерини унутмамакъ. Эр аиледе,несильден-несильге кечип, мукъайтлыкънен сакълангъан эски неснелер бар.

   Эр эвде:биталарнынъ сандыкъларында,килерлерде эски шейлер сакълы. Эгер бу шейлер сакълы олмаса эди,насыл этип олар бизлерге етишер эдилер?

   Не ичюн бизлер бу неснелерни къоруймыз?

   Бу шейлер бизлер ичюн тарихий тарафтан эвель заман медениетке,турмушкъа меракъ догъура,амма энъ эсасы бу бизим баба-деделеримиз хатырасы.

   Шейнинъ тарихий икяеси-къоранта тарихы,инсаннынъ тарихыдыр. Бойле гузель урф-адет эр бир къорантада бар,бу сырада-бизим къорантамызда да.

   Эвимизде, языкълар олсун, бойле шейлер пек чокъ къалмады. Бунъа себеп-18 майыс 1944 сенеси бизим халкъымызнынъ сюргюн этилюви. Он беш дакъкъа ичинде, бир шей алмагъа ясакъ этип, адамларны озь юртундан, озь эвлеринден къувалап чыкъардылар.

  Къартаналар нагъышлагъан эльбезлер, марамалар, кисе къапакълары. Бу шейлер бизим халкъымызнынъ ве медениетимизнинъ къыйметли зенгинлиги ве инджилери.

      Марама темиз юнъден, эль ишлемесининъ махсулатыдыр. О беяз ве къаверенки тюслердеки йиплернен тикильген. Мараманынъ хусусий тарафы шунда ки, онынъ онъы-терси ёкъ, эки тарафы да айны. Бойле ишленген орьнеклерге "татар ишлемеси" дер экенлер. Чюнки бойле тикюв усулы тек бизим миллетте олгъан. Кенар нагъышларнынъ манасы аят шенълиги, удж нагъышлар исе аятта эр шей бири-биринен багълы, зынджыр киби, акъ, къара куньлерден тешкиль тапкъаныны бильдире экен.

     Бу марамалар – меним къартанамнынъ анасынынъ марамаларыдыр. Олар та 19 асырданъ къалма.

     Юзьбезнинъ эки уджунда къырмызы йипнен нагъышлар тикильген, сонъра исе орьнеклер орюльген. Бу эль ишлемелери ойле назик, дюльбер ишленген ки, бакъып тоймайсынъ.

    Меним къартдедемнинъ къалпагъы. О 92 яшында вефат этти ве бу къалпакъны сонъки куньлеринедже кийди.

         Бизим къорантамызда буюк севги  мукъайт мунасебет иле сакъланып  кельген дефтер бар. Бу дефтер ичине меним къартдедем Ибрагим Къурандан озь къолунен сурелер язгъан.

     Бу шейлер-бизим  аилемизнинъ дегерликлери. Оларнынъ, бизим, къорантамызнынъ тарихынен багълы, озь тарихы бар.

      Аиле дегерликлери… Аиле  урф-адетлери… Бизим борджумыз- бу неснелерни сакълап, несиллеримизге теслим этмек.

      Вакъыт кечер экен,меним де озь къорантам олур,ве меним несилим бу урф-адетлерни девам этерлер. Олар да озьлерине аит «вакъыт шеритини» къурарлар. Дегерликлер-бу айры сакълы ве урьмет этильген шейлер.Олар кечмишнинъ хатырасы.

Аиле дегерликлери исе даа къыйметлидир.Чюнки, несиллер хатырласа,адам омюри сонъсуздыр!

___________________